استخوان‌بندی انسان برای سرپاداشتن و نگاهداری ساختار تن
استخوان‌بندی یا اسکلت انسان (به انگلیسی: Human skeleton ) آن بخش از بدن انسان است که از جنس استخوان بوده و
به عنوان نگهدارنده ساختمان بدن و ایستایی آن در برابر نیروی جاذبه و سرعت بخشیدن به حرکت بدن (locomotion) عمل
می‌کند.
اسکلت انسان مانند سایر مهره داران توسط ماهیچه ها پوشیده شده است.
اسکلت و ماهیچه ها در عمل با یکدیگر هماهنگ و مکمل یکدیگرند. اسکلت بدن هر فرد از تعدادی استخوان درست شده است. این استخوان ها ساختار بدن را می سازند و باعث حرکتِ بدن می شوند و همچنین از اعضای داخلی بدن محافظت می کنند.
اِنسان‌ها در بدو تولد ۲۷۰ قطعه استخوان در بدن دارند، اما در بزرگ‌سالی و درپی ترکیب برخی استخوان‌ها با یکدیگر، مجموع استخوانهای بدن انسان به ۲۰۶ استخوان کاهش می‌یابد.
انجام حرکات بدن در یک جانور پرسلولی فقط بر عهده ماهیچه ها نیست و جانوری که تنها از ماهیچه‌های خود برای حرکت کردن استفاده کند، حرکاتش بسیار کند خواهد بود. در عوض جانورانی که برای ماهیچه‌های خود تکیه‌گاهی دارند حرکتشان هم به نسبت سریع است این تکیه‌گاه را اسکلت می‌نامند.
دو نوع اسکلت وجود دارند :
- اسکلت داخلی (endoskeleton)
- اسکلت خارجی (exoskeleton)
جانوران دارای اسکلت خارجی معمولاً جثه‌های کوچکی دارند. مانند حشرات.
در عوض امروزه بزرگ‌ترین جانوران کره زمین مانند وال دارای اسکلت داخلی هستند جنس اسکلت داخلی از غضروف یا استخوان و غضروف است.
در انسان مانند جانوران دیگر، وظیفه اسکلت عبارتست از:
-
حفاظت اندام هایی مانند مغز، قلب، شش ها
-
حرکت
-
شکل دادن کلی به بدن و حفظ ایستایی آن
-
تکیه‌گاه عضلات قرار می‌گیرد
در عین حال مغز استخوان های پهن (به غیر از استخوان های دنده) مرکز گلبول سازی است.
همچنین استخوان را باید منبع مهم ذخیره مواد معدنی بخصوص کلسیم شمرد.
97٪ کل نمک های کلسیم در استخوان است.[۲] که وجود آنها در فعالیت های حیاتی بدن ضرورت دارد.
اسکلت آدمی برای سهولت مطالعه به سه بخش سر، تنه و اندام (دست و پا) تقسیم می‌شود.
استخوان های سر
استخوان های سر عموماً از نوع استخوان های پهن هستند اسکلت سر شامل دو بخش جمجمه و صورت است.
استخوان های جمجمه هشت عدد هستند و عبارت‌اند از:
یک پیشانی در جلو،
یک استخوان پس سری که در پشت و زیر جمجمه قرار دارد، این استخوان سوراخی بیضوی دارد که از آن راه مغز با نخاع مربوط می‌شود.
دو استخوان آهیانه در دو طرف بالای جمجمه.
دو استخوان گیجگاه در دو پهلوی جمجمه.
یک استخوان پروانه ای که کف جمجمه را تشکیل می‌دهد.
یک استخوان پرویزنی در پشت و بالای حفره‌های بینی.
استخوان های چهره ۱۴ قطعه هستند:
۱۳ قطعه چسبیده به جمجمه و بی‌حرکت هستند و یک قطعه آرواره پایینی متحرک است.
استخوانهای زوج سر شامل:
1- استخوان آهیانه
2- استخوان گیجگاهی
استخوان های فرد سر شامل:
1- پروانه ای
2- پرویزنی
3- پس سری
4- استخوان پیشانی
ستون فقرات
ستون فقرات از ۲۹ قطعه استخوان ساخته شده‌است. به هر یک از قطعات ستون مهره ها یک مهره می‌گویند.
مهره‌های پشت به قسمی روی هم قرار گرفته‌اند که جسم آنها روی هم و سوراخ آنها در امتداد یکدیگر و در نتیجه لوله درازی بوجود می‌آید محل استقرار نخاع شوکی است.
میان جسم هر دو مهره یک تیغه غضروفی قرار گرفته‌است.
مهره‌های ستون مهره‌ها را به پنج بخش تقسیم می‌کنند:
مهره‌های گردن که تعداد آنها ۷ عدد است.
مهرهای پشت که تعداد آنها ۱۲ عدد است و به دو زایده پهلویی و مهره پشت دو دنده متصل هستند.
مهره‌های کمر که تعداد آن ۵ عدد است.
استخوان یکپارچه خاجی و استخوان یکپارچه دنبالچه که از اتصال ۴ یا ۵ مهره جنینی بوجود آمده‌است.
بیشتر آسیب هایی که مربوط به دیسک می شوند در فسمت استخوان های کمر صورت می گیرند.
قفسه سینه
دنده‌ها، دوازده جفت کمان استخوانی هستند که از عقب به زایده پهلویی مهره‌های پشت متصلند و از جلو به جز دو جفت آخر(از ده جفت دیگر سه جفت با هم و هفت جفت جدا) با واسطه غضروف به جناغ مربوطند.
جناغ استخوانی پهن است شبیه خنجر که غضروف دنده‌ها به آن متصل می‌شوند.
از ۱۲ جفت دنده و ستون مهره‌ها و جناغ فضای محدودی بوجود می‌آید که دیافراگم، آن را از پایین مسدود می‌کند. این فضا که شش و قلب را در خود جای می‌دهد، قفسه سینه نام دارد.
استخوان های اندام های بالایی و پایینی
دست و پا هر یک به‌وسیله چند استخوان به تنه متصل می‌شوند.
استخوان های رابط دست را به تنه، شانه و استخوان های رابط پا را به تنه، نیم‌لگن می‌گویند.
استخوان شانه
شامل دو استخوان است :
یکی ترقوه در جلو که از یک طرف به جناغ و از طرف دیگر به کتف مربوط است
دیگری کتف در پشت شانه کتف استخوان پهن و نازکی است که شکل مثلث دارد سر استخوان بازو، در گودی استخوان کتف (گلنویید) فرو می‌رود و در آن می‌چرخد.
استخوان نیم‌لگن
استخوان منفردی است که از چسبیدن سه استخوان جنینی به نام استخوان های تهیگاهی، شرمگاهی و نشیمنگاهی بوجود آمده‌است.
از مجموع دو نیم‌لگن و استخوان خاجی فضایی بوجود می‌آید که به آن لگن خاصره می‌گویند.
استخوان دست
دست شامل این استخوان ها می‌باشد :
استخوان بازو که استخوانی است دراز و از بالا در حفره کتف مفصل می‌شود و از پایین با استخوان های ساعد ارتباط دارد. استخوان های ساعد شامل زند زبرین یا استخوان رادیوس و زند زیرین یا استخوان اولنا است.
زند زیرین، زایده‌ای به نام آرنج دارد که با استخوان بازو مفصل می‌شود ولی زند زبرین از پایین به مچ مفصل می‌شود.
مچ دست، هشت استخوان کوچک دارد که در دو ردیف قرار دارند. کف دست، پنج استخوان نسبتاً دراز دارد که از یک طرف با مچ مفصل می‌شود و از طرف دیگر با انگشتان.
انگشتان دست که هر یک سه بند دارد، جز شست که دارای دو بند است.
استخوان پا
استخوان ران درازترین استخوان بدن است. سر برجسته آن در گودی نیم‌لگن فرو می‌رود و در آن می‌چرخد، سر دیگر آن دو برجستگی و یک شیار دارد. در مقابل شیار، استخوان کوچک پهنی به نام کشکک جای دارد. استخوان های ساق، شامل درشت نی و نازک نی است. درشت نی از بالا با ران و از پایین با استخوان های مچ پا مفصل می‌شود.
استخوان درشت نی در انتهای خود به قوزک داخلی پا ختم می شود. نازک نی از بالا به درشت نی تکیه می‌کند و از پایین، قوزک خارجی را می‌سازد.
مچ پا، ۷ استخوانچه دارد. کف پا، شامل پنج استخوان است. استخوان های مچ به جز پاشنه و استخوان های کف پا به صورت قوسی قرار گرفته‌اند و کاملاً به زمین تکیه نمی‌کنند. انگشتان پا هر یک شامل سه بند است. به جز شست که دو بند دارد. استخوانهای انگشتان پا کوچک‌تر از استخوان های انگشتان دست هستند و تحرک مختصری دارند. بزرگ ترین استخوان کف پا استخوان پاشنه است.
رشد و نمو استخوان
همه استخوان ها در دوره جنینی در ابتدا به صورت بافت پیوندی ظاهر می‌شوند اما تبدیل شدن آنها به استخوان به یک طریق صورت نمی‌گیرد.
استخوان های پهن از حالت پیوندی مستقیماً به استخوان تبدیل می‌شوند. اما استخوان های دراز ابتدا از حالت پیوندی به غضروف تبدیل شده و سپس غضروف استخوانی می‌شود. (البته خود غضروف تبدیل به استخوان نمی‌شود) لازم به ذکر است که وجود مواد معدنی همانند کلسیم برای سفت شدن استخوان ها بسیاز ضروری است . این مواد به تدریج در بافت استخوانی رسوب کرده و علاوه بر استحکام بخشیدن به آن، در مواقع ضروری به عنوان یک منبع غنی در اخیار بدن قرار می گیرند.